Przed rozpoczęciem budowy obowiązkiem kierownika jest sporządzenie lub zapewnienie sporządzenia planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Plan ten sporządza się w przypadku dużej pracochłonności prowadzonych robót (gdy mają trwać dłużej niż 30 dni roboczych i jednocześnie będzie przy nich zatrudnionych co najmniej 20 pracowników lub pracochłonność planowanych robót będzie przekraczać 500 osobodni), lub gdy w trakcie budowy wykonywany będzie przynajmniej jeden rodzaj wymienionych niżej robót:
1. których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarza wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku z wysokości;
2. przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi;
3. stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym;
4. prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych;
5. stwarzających ryzyko utonięcia pracowników;
6. prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach;
7. wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych;
8. wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną ze sprężonego powietrza;
9. wymagających użycia materiałów wybuchowych;
10. prowadzonych przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych (art. 21a ustawa – Prawo budowlane).

Do podstawowych obowiązków kierownika budowy należy

(art. 22 ustawa – Prawo budowlane)

:
• protokolarne przejęcie od inwestora i odpowiednie zabezpieczenie terenu budowy wraz ze znajdującymi się na nim obiektami budowlanymi, urządzeniami technicznymi i stałymi punktami osnowy geodezyjnej oraz podlegającymi ochronie elementami środowiska przyrodniczego i kulturowego;
• prowadzenie dokumentacji budowy;
• zapewnienie geodezyjnego wytyczenia obiektu oraz zorganizowanie budowy i kierowanie budową obiektu budowlanego w sposób zgodny z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, oraz przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy;
• koordynowanie realizacji zadań zapobiegających zagrożeniom bezpieczeństwa i ochrony zdrowia:
1. przy opracowywaniu technicznych lub organizacyjnych założeń planowanych robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów, które mają być prowadzone jednocześnie lub kolejno,
2. przy planowaniu czasu wymaganego do zakończenia robót budowlanych lub ich poszczególnych etapów;
• koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zawartych w przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia;
• wprowadzanie niezbędnych zmian w informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz w planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, wynikających z postępu wykonywanych robót budowlanych;
• podejmowanie niezbędnych działań uniemożliwiających wstęp na budowę osobom nieupoważnionym;
• wstrzymanie robót budowlanych w przypadku stwierdzenia możliwości powstania zagrożenia oraz bezzwłoczne zawiadomienie o tym właściwego organu;
• zawiadomienie inwestora o wpisie do dziennika budowy dotyczącym wstrzymania robót budowlanych z powodu wykonywania ich niezgodnie z projektem;
• realizacja zaleceń wpisanych do dziennika budowy;
• zgłaszanie inwestorowi do sprawdzenia lub odbioru wykonanych robót ulegających zakryciu bądź zanikających oraz zapewnienie dokonania wymaganych przepisami lub ustalonych w umowie prób i sprawdzeń instalacji, urządzeń technicznych i przewodów kominowych przed zgłoszeniem obiektu budowlanego do odbioru;
• przygotowanie dokumentacji powykonawczej obiektu budowlanego;
• zgłoszenie obiektu budowlanego do odbioru odpowiednim wpisem do dziennika budowy oraz uczestniczenie w czynnościach odbioru i zapewnienie usunięcia stwierdzonych wad, a także przekazanie inwestorowi oświadczenia kierownika budowy:
1. o zgodności wykonania obiektu budowlanego z projektem budowlanym i warunkami pozwolenia na budowę oraz przepisami,
2. o doprowadzeniu do należytego stanu i porządku terenu budowy, a także - w razie korzystania - drogi, ulicy, sąsiedniej nieruchomości, budynku lub lokalu.
Kierownik ma również prawo występować do inwestora o zmiany w rozwiązaniach projektowych, jeżeli są one uzasadnione koniecznością zwiększenia bezpieczeństwa realizacji robót budowlanych lub usprawnienia procesu budowy oraz ustosunkowania się w dzienniku budowy do zaleceń w nim zawartych

(art. 23 ustawa – Prawo budowlane)

.

Nie wolno łączyć funkcji kierownika budowy z funkcją inspektora nadzoru inwestorskiego

(art. 24 ustawa – Prawo budowlane)